1923 - CUMHURİYET'İN İLANI (Saat 20:30). 
Mustafa Kemal Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı seçildi.

Atatürk'ün, Halk Partisi Meclis Grubu'nun toplantısında, hükûmet buhranına hal tarzı bulmak için "Anayasa'nın bazı maddelerinin açıklanması" gerektiğini bildiren konuşması ve Cumhuriyet teklifinin toplantıda kabul edilmesi.

●Büyük Millet Meclisi'nde, "Anayasa'nın bazı maddelerinin değiştirilmesine dair kanun teklifi"nin derhal görüşülmesinin önerilmesi ve Türkiye Devleti'nin hükûmet
şeklinin Cumhuriyet olduğunun, "Yaşasın Cumhuriyet" sesleri arasında kabul
edilmesi.

●Büyük Millet Meclisi'nde, gizli oyla cumhurbaşkanı seçimi ve Ankara Milletvekili
Atatürk'ün oya katılan 158 milletvekilinin 158 oyuyla Türkiye Cumhurbaşkanlığı'na seçilmesi.

●Atatürk'ün, Cumhurbaşkanı seçilmesi üzerine Meclis'e teşekkürü: "...Daima, muhterem arkadaşlarımın ellerine çok samimî ve sıkı bir surette yapışarak, onların şahıslarından kendimi bir an bile ayrı görmeyerek çalışacağım. Milletin sevgisini daima dayanak noktası sayarak hep beraber ileriye gideceğiz. Türkiye Cumhuriyeti, mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır."

●Atatürk'ün, Fransız gazeteci Maurice Pernot'e demeci: "...Memleketimizi çağdaşlaştırmak istiyoruz. Bütün çalışmamız Türkiye'de çağdaş, bu sebeple batılı bir hükûmet oluşturmaktır. Uygarlığa girmek arzu edip de, batıya yönelmemiş millet
hangisidir?"

1933 - Cumhuriyetin Onuncu yılının kutlanması, Gazi'nin tarihi Onuncu Yıl Nutkunu okuması.

Gazi Mustafa Kemal, 10'uncu Yıl Nutku'nu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde okudu.

Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal, coşkuyla kutlanan Cumhuriyetin 10. Yılı'nda ünlü nutkunu okudu.

Cumhuriyet'in 10. Yılı bütün yurtta, üç gün sürecek törenlerle kutlanmaya başlandı. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa ünlü Onuncu Yıl Nutku'nu okudu. Nutuk radyodan da yayınlandı. Sözlerini Faruk Nafiz Bey (Çamlıbel) ile Behçet Kemal Bey'in (Çağlar) yazdığı ve Cemal Reşit Bey'in (Rey) bestelediği Onuncu Yıl Marşı Türk Ocağı binasında ilk kez seslendirildi.
* * *
Atatürk'ün, Cumhuriyetin 10. yıldönümü nedeniyle sabah 9.15'te
Türkiye Büyük Meclisi'nde kordiplomatiği kabulü ve
Elçilere söylevi:
"...Türk inkılâbı kurucudur. Türk ihtilâli, yüksek bir insanî ülkü
ile birleşmiş vatanperverlik eseridir. Çocuklarına bütün güzellikleri
ve bütün büyüklükleri görmek ve aynı zamanda bütün
sefaletlere acımak sanatını öğretmektedir!"

Atatürk'ün, saat 10.10'da Cumhuriyet'in 10. yıldönümü nedeniyle
geçit törenini izlemeye gelişi ve Türk milletine ünlü söylevi:
"...Az zamanda çok ve büyük işler yaptık. Bu işlerin en büyüğü, temeli Türk kahramanlığı ve yüksek Türk kültürü olan Türkiye
Cumhuriyeti'dir. ...Asla şüphem yoktur ki, Türklüğün unutulmuş
büyük uygar vasfı ve büyük uygar kabiliyeti bundan sonraki gelişimiyle
geleceğin yüksek uygarlık ufkundan yeni bir güneş gibi doğacaktır.
NE MUTLU TÜRKÜM DİYENE!"

Atatürk'ün, gece Cumhuriyet Halk Partisi tarafından Ankara Palas'ta tertiplenen Cumhuriyet Balosu'nu şereflendirmesi. (Daha sonra Orduevi ve Halkevi'nde düzenlenen Cumhuriyet balolarını da şereflendirmiştir).

Atatürk'ün, Hâkimiyet-i Milliye gazetesine imzalı resmini armağan edişi:
"Cumhuriyet'in 10. yılında kurtuluş ve inkılâbımızın ilk ve sadık
işçisi Hâkimiyet-i Milliye'ye."

Selanik Belediye Meclisi'nin kararı: "Türkiye Cumhuriyeti'nin 10. yıldönümü nedeniyle Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'in doğduğu
Apostolu Pavlu Sokağı'ndaki evin Belediye tarafından
satın alınması ve hatıra levhası konulması" (Selanik T.C. Konsolosluğu
Arşivi). Söz konusu hatıra levhası, 4 Kasım 1933 günü törenle
yerleştirilmiş, ancak evin sahiplerinden satın alınması ve boşaltılması
işlemleri 1937 Şubatında tamamlanabilmiştir.

Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Roosevelt'in, Cumhuriyetin
10. yıldönümü nedeniyle Atatürk'e kutlama telgrafı: "Geçen
bu on yıl içinde zât-ı âlilerinin faal ve şuurlu idareleri altında
Türkiye, dünyanın en ileri milletleri arasına girmekle kalmayıp
uluslararası barış savaşının eriştiği gelişme ve başarılar sebebiyle zât-ı
âlilerine en kalbî tebriklerimi takdim eder, gerek Amerikan milleti ve gerek kendi adıma memleketinize daha büyük refah ve saadetler dilerim."

Sovyet Rusya Merkezî İcra Komitesi Başkanı Kalinin'in, Cumhuriyetin
10. yıldönümü nedeniyle Atatürk'e kutlama telgrafı:
"...Dost Türkiye'nin iktisadî ve kültürel kuruluşundaki başarıları
büyük bir ilgi ile izlemekteyim. Basiretli ve etkili iradesiyle genç
Türkiye'ye bağımsızlık için olan çetin mücadelesi senelerinde zaferi temin eden ve sonra da onu iktisat ve kültür cephesinde zaferlere sevkeden şefi, Türkiye Cumhuriyeti'nin bu onuncu yıldönümünde selâmlamakla övünüyorum."

Almanya Cumhurbaşkanı Mareşal Hindenburg'un, Cumhuriyetin 10. yıldönümü nedeniyle Atatürk'e kutlama telgrafı:
"...Benimle beraber bütün Alman milleti, yüksek rehberliğiniz altında
modern Türk Devleti'nin temelleştiğini derin bir ilgi ile izledi. Türk
milliyetçiliğini nasıl uyandırdığınızı, nasıl kuvvetlendirdiğinizi,
çalışkan ve ilerlemeyi seven milletinize, bütün dünyada takdirler çeken
siyasî ve iktisadî yükseliş için, tedbirli bir elle nasıl yol açtığınızı büyük
hayranlık ve takdirle gördük."

Fransız Radikal Partisi Başkanı ve eski Fransız Başbakanı Herriot'nun, Cumhuriyetin 10. yıldönümü nedeniyle Atatürk'e kutlama telgrafı:
"...Yaratmış olduğunuz Türkiye Cumhuriyeti'nin, onuncu yıldönümünü
kutlamaya hazırlandığı şu anda sizden Fransız Radikal Partisi ve şahsım
adına, Devletinizin refahı ve kendisiyle milletlerin umumî barışı sahasında kardeşçe ilişkilerde bulunmak arzusunda olduğumuz milletinizin saadeti hakkındaki temennilerimi kabul buyurmanızı
rica ederim."

Japonya İmparatoru Hirohito'nun, Cumhuriyetin 10. yıldönümü nedeniyle Atatürk'e kutlama telgrafı: "..Zât-ı devletlerine sıcak
tebriklerimi ve Türkiye'nin artan refahı için samimî temennilerimi arz ederim."
[Kocatürk]

1936 - Atatürk'ün, Cumhuriyet'in 13. yıldönümü nedeniyle Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde tebrikleri kabulü, daha sonra geçit törenini
izlemesi.

Atatürk'ün, gece Ankara Palas'ta, Halkevi'nde ve Orduevi'nde düzenlenen Cumhuriyet suarelerini şereflendirmesi.

Atatürk'ün, Ankara Palas'ta düzenlenen suare esnasında Yugoslavya
gazetecilerine Türk-Yugoslav ilişkileri üzerine demeci: "Gerçekleştirdiğimiz müşterek dostluk devam edecektir. Bu dostluğun devamına ve daima daha kuvvetlenmesine çalışacağım. Bu dostluk bütün barış dostları için bir işaret teşkil eder. Böyle bir dostluk ancak insanî ve kardeşçe hislerle yerleşir"

Atatürk'ün, Ankara Palas'ta düzenlenen suarede yabancı misafirlerle sohbet esnasında söylediği bir söz: "Biz kimsenin düşmanı değiliz; yalnız insanlığın düşmanı olanların düşmanıyız!" [Kocatürk]

1937 - Atatürk'ün, Cumhuriyet Bayramı nedeniyle saat 13.00'de Türkiye
Büyük Millet Meclisi'nde tebrikleri kabulü.

Atatürk'ün, Cumhuriyetin 14. yıldönümü nedeniyle Ankara'daki geçit
törenini izlemesi. (28-30 Ekim 1937 tarihleri arasında Atatürk, Ankara'da son defa Cumhuriyet Bayramı törenlerine katıldı).

Atatürk'ün, geçit töreni esnasında, kendi kullandığı uçakla stadyum
üzerinde akrobasi hareketleri yapan Sabiha Gökçeni, gösterilerin bitiminde şeref tribününde kutlaması ve söyledikleri: "Teşekkür ederim. Çok başarılıydın! Halk seni tek başına bu tehlikeli hareketleri yaparken görünce çok heyecanlandı. Hem heyecanlandı hem de mutluluk duyarak gururlandı!"

Atatürk'ün, gece Cumhuriyet Bayramı balosunda Fransa Büyükelçisi Henri Ponsot'ya sohbet esnasında söyledikleri: "...Ben toprak büyütme dileklisi değilim: barış bozma alışkanlığım yoktur; ancak antlaşmaya dayanan hakkımızın isteyicisiyim. Onu almasam edemem. Büyük Millet Meclisi'nin kürsüsünden milletime söz verdim: Hatay'ı alacağım! Milletim benim dediğime inanır. Sözümü yerine getiremezsem onun huzuruna çıkamam, yerimde kalamam. Ben şimdiye kadar yenilmedim, yenilemem; yenilirsem bir dakika yaşayamam!" [Kocatürk]

1938 - Atatürk'ün Türkiye Cumhuriyeti Ordularına mesajı.

Cumhuriyet'in 15. yıldönümünün yurdun her yerinde coşku ile
kutlanması.

Kuleli Askerî Lisesi öğrencilerinin, 29 Ekim töreni dönüşü, vapurla
Dolmabahçe Sarayı önünden geçerken İstiklâl Marşı'nı söyleyerek Atatürk'ü selâmlamaları ve sevgi gösterilerinde bulunmaları.

Cumhuriyet'in 15. yıldönümü nedeniyle Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde tören yapılması ve T.B.M.M. Başkanı Abdülhalik Renda'nın, Cumhurbaşkanı Atatürk adına tebrikleri kabulü, daha sonra Hipodrom'da geçit töreni düzenlenmesi.

Atatürk'ün, Cumhuriyet'in 15. yıldönümü nedeniyle orduya mesajı:
"Zaferleri ve mazisi insanlık tarihi ile başlayan, her zaman zaferle beraber uygarlık ışıklarını taşıyan kahraman Türk Ordusu! Türk vatanının ve Türklük topluluğunun şan ve şerefini, iç ve dış her türlü tehlikelere karşı korumaktan ibaret olan vazifeni her an yapmaya hazır olduğuna benim ve büyük ulusumuzun tam bir inan ve itimadımız vardır!" (Bu mesaj, Ankara Hipodromu'nda bugün yapılan
geçit töreninin başlangıcında Başbakan Celâl Bayar tarafından okunmuştur)

Yorumlar