‘’Ekonomiden ve Finanstan Anlamadan Güncel Olayları Anlamanız Mümkün Değil..’’

ÖNCE ‘DERIVATIVES’İN NE OLDUĞU HAKKINDA KISA BİR AÇIKLAMA:

‘Derivatives’ Türkçe’de ikili opsiyon olarak geçiyor. http://www.ikiliopsiyonticareti.com/ sitesinde ikili opsiyonun ne olduğu ile ilgili biraz açıklama var…

Kısaca bir fikir vermek gerekirse, mesela elinizde 100 adet ‘Turkcell’ hissesi var. Her bir hisse sana 10 YTL ye mal oldu. İleride hisselerin değer kazanacağını ve kar yapacağını düşünüyorsun. Ama ekonomi kötü, zarar etme riskin de var. Bankaya gidiyor ve derivative ticareti yapıyorsun. Diyorsun ki bankaya, şayet benim Turkcell hissem 10 TL nin altına düşerse sen hala benim hissemi 10 TL‘den alacaksın. Ben de buna karşılık sana aylık 2 sene süreyle ödeme yapacağım. Diyelim hisse 8 TL’ye düstü. Senin kontratın var, banka hala 10 TL’ye almak zorunda. Diyelim hisse 11 TL’ye cıktı. Elbette hisseni gidip bankaya satmazsın, tutarsın. Bankanın kazancı senin aylık ödemelerin olur.

Bu çok küçük bir örnek. Derivatives herşey için yapılabilir. Diyelim yol yapma kontratı aldın. Bu yolu yapmak için yıllık %10 faiz ile kredi aldın. Ama endişelerin var. Ekonomi kötü ve faizlerin artmasından korkuyorsun. Başka bir bankaya giderek derivatives kontratı yapıyorsun. Şayet faiz %10‘un üzerine çıkarsa, zararını ikinci banka karşılayacak. Şayet faiz yükselmezse tek kaybın derivatives kontratı için ikinci bankaya yaptığın aylık ödemeler olur.

Derivatives’leri sadece elinde hisse senedi olan ya da faizle kredi alan yapacak diye bir kural yok. Üçüncü bir şahıs, bankaya giderek, X firmasının %10 faizli yol yapma kontratı üzerine derivatives almak istiyorum. Şayet faiz %10‘un üzerine çıkarsa, X firmasına yaptığın ödeme kadar bana da ödeme yap. Ben de sana aylık kontrat parası ödeyeyim.

Bu iş zincir gibi. Tam bir kumarhane!

2008’de olan ekonomik krizin asıl sebebi Amerika’daki ev kredileri falan degildi. İnsanlara öyle söylendi. Asıl işi çıgrından çıkaran derivatives paniği idi. Elinde derivatives kontratı tutan herkes bankalara koştu ve zararlarının ödenmesini istedi… ÇINAR GEY

DERIVATIVES (İKİLİ OPSİYON)

Amerika’nın stok marketi çökerse ekonomisi de çöker. 2008’de ne olduğunu hatırlayalım. Finans marketi çöktü, krediler döndü ve ekonomi çok kötü duruma düştü. Derivative (ikili opsiyon) paniği dışında çok az şey var finans marketinin daha kötü bir şekilde çökmesine sebep olabilecek.

Ne yazık ki, çoğu Amerikalı, ‘’derivatives’’in ne olduğunu bilmiyor bile. ‘’Derivatives’’, hisse senedi ya da bono gibi gerçek bir yatırım değil. Derivatives, bir şeyin gelecekteki değeri ya da performansı üzerine yapılan yasal bir kumar!

Tıpkı, nasıl ki Las Vegas’ta hafta sonunda futbol maçını kim kazanacak diye kumar oynuyorsanız, ‘Wall Street’teki bankerler de gelecekte faiz oranları ne olacak, hangi kredi araçları iflas edecek gibi şeylerin üzerine trilyonlarca dolar kumar oynuyorlar. ‘Wall Street’, bankerler tarafından hemen hemen her şeyin üzerine kumar oynanabildiği dev bir kumarhaneye dönüştü. Bu sistem, ekonomi de büyük dalgalanmalar olmadıkça ve ekonomik risk, katı bir disiplin ile yönetildiği zaman iyi işliyor, fakat son yıllarda gördük ki ‘derivativeler’ çok büyük problemlere neden oluyor. Mesela son yıllarda dünyanın en büyük sigorta kuruluşu ‘IAG’, 2008’ de neden çöktü ve neden hükümet desteğine ihtiyaç duyduğunu biliyor musunuz?

Çünkü derivativeler yüzünden oldu. Ayrıca kötü derivatives ticareti ‘MF Global’in çökmesine, ve ‘JP Morgan’ın 6 milyar dolarlık kaybına sebeb oldu. Fakat şu ana kadar olanlar, ileride gelecek ve küresel finansal piyasalarını yok edecek ‘derivatives’ paniğinin sadece ısınma turları.

Dünya tarihinin en büyük kumarhanesi batacak ve finansal çöküntünün sebeb olacağı ekonomik çöküntü korkunç olacak.

Bu sebepten dolayı, ‘Warren Buffet’ bir keresinde derivativesleri “Finansal kitle imha silahı” olarak tarif etti. Kimse dünya piyasalarında dolaşımda olan toplam ‘derivatives’ miktarını bilmiyor, ama tahminen küresel dolaşımda olan tüm ‘derivative’lerin fiyatı 600 trilyon dolar ile 1.5 katrilyon dolar civarında.

Tüm global gayri safi milli hasıla toplamının 70 trilyon dolar olduğu düşünülürse, konuştuğumuz rakamların ne kadar çılgın rakamlar olduğu daha iyi anlaşılır.

Öyle ise bu ‘derivatives’leri kim alıp satıyor?

Şayet büyük bankalar olduğunu öğrenmek sizi şaşırtır mı?

Federal hükümete göre, Amerika’nın en büyük 4 bankası, tüm bankacılık piyasasının %93’lük miktarını oluşturuyor ve tüm bankacılık piyasasının kredi riskinin %83’ünü taşıyor. 4 büyük banka Amerika ‘derivatives’ marketinin çok büyük bir bölümünü elinde tutuyor. Bir ‘derivatives’ krizi şayet bu bankaları çökertirse, tüm Amerikan ekonomisi çöker, yanar, gider… 2008’deki krizi hatırlayın, şu anda gelmekte olan çok daha beteri !

Bu bankaların çok büyümelerine ve trilyonlarca doları kaygısızca kumar oynayarak yapmalarına keşke izin vermeseydik. Fakat kenara çekildik ve olanlara izin verdik. Şimdi bu bankalar ekonomik sistemimiz için o kadar önemliler ki, şayet batarlarsa, tüm ekonomik sistem batar. Tıpkı, hani kanser o kadar ilerler, kanseri yok etmeye calışırken hastayı da öldürürsünüz ya, işte bu bankaların durumu da bu.

Biraz sonra okuyacağınız rakamlar gerçekten insanı hayretler içerisinde bırakıyor. ‘Comtroller of the Currency’ e göre en büyük 4 banka ‘derivatives’ açısından çok büyük bir borç tehlikesi içerisindeler. Bakın ne kadar büyük bir tehlike ile karşı karşıyalar:

JP Morgan Chase

Varlıkları: $1.8 trilyon

Karşı karşıya olduğu (yazdığı) derivatives tehlikesi: $69 trilyon

Citibank: Varlıkları: $1.3 trilyon

Karşı karşıya olduğu (yazdığı) derivatives tehlikesi: $52 trilyon

Bank of America Varlıkları: $1.4 trilyon

Karşı karşıya oldugu (yazdığı) derivatives tehlikesi: $44 trilyon

Goldman and Sachs Varlıkları: $115 Billion

Karşı karşıya olduğu (yazdığı) derivatives tehlikesi: $42 trilyon

Bu demek ki ‘Goldman and Sachs’ın içinde bulunduğu ‘derivatives’ tehlikesi varlıklarının 362 kat daha fazlası !

Böyle bir şey nasıl oldu da mümkün oldu ?

Ve şayet bu risk piramiti çökerse, finans sistemi nasıl bir halde olacak ?!

Politikacılar bu ‘derivatives’ riskini önlemek için kurallar koyuyor ama bu kurallar olayı daha da kötü hale getiriyor.

‘Nasdaq.com’ a göre, yeni yapılacak olan düzenlemeler, finans kurumlarının yeni marjin gerekliliklerini yerine getirmek için kenarda trilyonlarca dolar bulundurmalarını gerektirecek.

Peki bu kadar para nereden gelecek?

Amerika’nın toplam gayri safi milli hasılası geçen yıl 15 trilyon dolardı.

Bu kurallar birden büyük miktarda kaçışı ve tüm marketlerin sarsıntı geçirmesine sebeb olmaz mı?

Umalım ki olmasın…

Reuters’e göre, bazı büyük bankalar müşterilerine yeni kurallardan kaçınmak için ticaretlerini yurt dışı şubeleri üzerinden yapmalarını öneriyor.

Fakat bankalar yeni kurallar karşısında ne yaparlarsa yapsınlar, gelmek üzere olan ‘derivatives’ paniğini önleyemezler. Bir zaman sonra müzik duracak ve bazı büyük finans oyuncuları tamamen ‘derivatives’ tehlikesi ile karşı karşıya gelecekler.

Bu tehlike gerçekleşince para kaybedenler sadece bankalar olmayacak. ‘MY Global’da neler olduğuna bir bakalım.

MF Global kişisel hesaplardaki ve hesaplarda tutulması gereken paraları başka yönlere yönlendirdiğini itiraf etti. Bir çok müşteri bu üç kağıtçılara güvenerek yatırdıkları paraları alamayacaklar. Bu olay ‘derivatives’ çöküntüsünün nasıl sonuçlar ortaya cıkaracağının çok küçük bir göstergesi. Düşünün bir kere, yatırım hesabınızdaki para bir anda sıfır olsa ve başka yönlere yönlendirilmiş olsa ne hissedersiniz!..

Wall Street bankalarından gözünüzü ayırmayın. Bir önceki makalem de New York Times’tan bir alıntı yapmış ve seçilmiş ve çok gizli bankacıların nasıl dünya ‘derivatives’ ticaretini yönlendirdiğini açıklamıstım.

Her ayın üçüncü Çarşambası, Wall Street grubunun 9 üyesi ‘Midtown Manhattan’da bir araya gelir. Bu adamların ortak bir amacı vardır. Bu amaç çok karlı, fakat bir o kadar tartışmaya açık ‘derivatives’ marketteki devasa çıkarlarını korumaktır. Ayrıca bu adamların büyük bir de sırrı vardır. Bu sır, toplantılarda isimlerini, kimliklerini çok gizli bir şekilde korumaktır.

New York Times’in makalesine göre JPMorgan Chase, Goldman Sachs, Morgan Stanley, Bank Of Amerika ve Citigroup bu toplantılar da temsil edilir.

Bu devasa kumarhane battığı zaman, kimi suçlayacağınızı bileceksiniz.

Hiçbir şüphe yok ki, ‘Derivatives’ paniği geliyor. Panik finans marketlerinin çökmesine sebeb olacak. Çökmesi çok zor denilen bankalar çökecek ve hepsi hükümet desteği isteyecek. Bunun sonucunda finans marketleri donacak ve korku hakim olacak. Bir kere daha Amerika ekonomisinin kalp krizine tutulduğunu göreceğiz, fakat bu sefer ekonomiyi kurtarmak o kadar kolay olmayacak…

NOT: Yukarıdaki Türkçe’ye çevrilmiş ve ismi ‘’The Coming Derivatives Panic That Will Destroy Global Financial Markets’’ olan makale 4 Aralık 2012 tarihinde Michael tarafından yazılmış ve, http://theeconomiccollapseblog.com/archives/the-coming-derivatives-panic-that-will-destroy-global-financial-markets tarafından yayınlanmıştır.

(Yazıyı Türkçe’ye tercüme eden Çınar Gey’e teşekkür ederiz.)

https://www.facebook.com/t2174ha?fref=ts

edebiyatgazetesi