(15 Nisan 1931) Türk Tarihi ve Türk Tarih Kurumu:

Türk Ocaklarının 27-28 Nisan 1930'daki kurultayına Aksaray delegesi olarak katılan Afet İnan ve arkadaşları Atatürk'ün emriyle kurultaya bir önerge vermişlerdir.

Bu şekilde, Türk Ocaklarına "Merkez Heyeti, Türk tarih ve medeniyetini ilmî bir surette tetkik ve tetebbu eylemek vazifesiyle mükellef olmak üzere bir Türk Tarih Heyeti teşkil..." etme görevi verilmiştir.

Türk Ocakları Kurultayı’nda kurulması kararlaştırılan Türk Tarih Heyeti, Türk Ocakları Merkez Heyeti tarafından teşkil edilmiştir. 16 kişiden oluşan heyetin 4 Haziran 1930'da Türk Ocakları Merkez Heyeti Hamdullah Suphi Tanrıöver başkanlığında yapılan ilk toplantısında yönetim kurulu seçilmiştir.

Yönetim Kurulu, Başkanı olarak Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Tevfik Bıyıklıoğlu'nu seçmiştir. Böylece konunun Cumhurbaşkanı Atatürk'ün himayelerinde olduğu açıkça ortaya konulmuştur. Başkanvekilleri Ankara Hukuk Fakültesi Siyasî Tarih Profesörü ve İstanbul milletvekili Yusuf Akçora ve Çanakkale milletvekili Samih Rifat olurken, Genel Sekreter olarak da Aydın milletvekili Dr. Reşit Galip seçilmiştir.

Türk Tarih Heyetinin diğer üyeleri de dikkat çekici kişilerdir:

1. Afet (İnan): Ankara Musiki Muallim Mektebi Tarih Öğretmeni,
2. İsmail Hakkı (Uzunçarşılı): Balıkesir Milletvekili
3. Hâmit Zübeyir (Koşay): Ankara Etnografya Müzesi Müdürü
4. Halil Edhem (Eldem): İstanbul Müzeleri Genel Müdürü
5. Ragıp Hulûsi (Özdem): Dil Encümeni Üyesi
6. Reşit Safvet (Atabinen): Kocaeli Milletvekili
7. Zâkir Kadiri: Maarif Vekâleti Telif ve Tercüme Heyeti Üyesi
8. Sadri Maksudi (Arsal): Ankara Hukuk Fakültesinde Profesör
9. Mezaroş. Ankara Etnografya Müzesi Uzmanı
10. Mükrimin Halil (Yinanç): Tarih Öğretmeni
11. Vasıf (Çınar): Maarif eski Vekili, İzmir Milletvekili
12. Yusuf Ziya (Özer): İstanbul Hukuk Fakültesinde Profesör

Heyet Başkanı Tevfik Bıyıklıoğlu amaçlarını şöyle izah ediyor:

"Meşgul olacağımız mesele millî Türk tarihidir. Bir millî Türk tarihinin yazılması, tesbiti lüzumu hakkında yüksek huzurunuzda söz söylemeyi fazla görürüm. Türk millî tarihi, dünya yüzündeki bütün diğer milletlerin tarihleriyle kıyas edilemeyecek kadar yalnız şanlı şerefli tarih vesikalarıyla değil, fakat aynı zamanda bugünkü beşeriyetin saadet ve refahını temin eden esaslı medeniyet vasıtalarını ilk olarak bulmuş, kullanmış ve neşr ü tamim etmiş olmakla temeyyüz etmiştir. Bu kadar feyizli ve şerefli bir tarihi ihmal etmek bilhassa cumhuriyet devrinde hakikaten büyük günah olurdu.

 “Yakın zamanlara kadar şimdiki medeniyetimizin yegâne membaı Yunanistan ve Roma bilinirdi. Halbuki, bugün katiyen tahakkuk etmiştir ki, Yunan medeniyeti orijinal değildir. Yunan dediğimiz İyon medeniyeti, kendisinden daha eski Türk medeniyetlerinin ancak nakilidir.

“Vatanı düşman istilâsından eski zaman mucizelerini hakikaten gölgede bırakacak bir surette kurtardıktan sonra milletimizi esaslı bir inkılâbın siyasî içtimaî, iktisadî prensipleriyle techiz eden millî kahraman büyük Gazi'nin millî tarihimizle bizzat meşgul olması ve heyetimizi yüksek himayelerine almaları Türk milletinin yüksek talihine, tezimizin ve davamızın doğru olduğuna parlak bir delil ve aynı zamanda bir teminattır."

Türk Ocaklarının kendini feshederek CHP'ne katılmasından sonra Türk Tarih Heyeti Atatürk'ün emriyle ayrı bir dernek olarak faaliyetlerine devam etmiş ve Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti adını almıştır. Cemiyetin tüzüğüne göre Cumhurbaşkanı Atatürk Derneğin hamisidir ve Derneğin Fahri Başkanı ve Türkiye Cumhuriyeti Eğitim Bakanıdır.

Cemiyet’in Nizamnamesinde maksat şu şekilde açıklanıyor:

1- Türkiye Cumhuriyeti Reisi Gazi Mustafa Kemal Hazretlerinin yüksek himayeleri altında ve Ankara şehrinde (Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti) adlı ilmî bir cemiyet kurulmuştur.
2- Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekili bu cemiyetin fahrî reisidir.
3- Cemiyetin maksadı, Türk tarihini tetkik ve elde edilen neticeleri neşir ve tamim etmektir.
4- Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti maksadına ermek için aşağıdaki vasıtaları kullanır:
Toplanıp ilmî müzakerelerde bulunmak;
Türk tarihî membalarını araştırıp bastırmak;
Türk tarihini aydınlatmaya yarayacak vesaik ve malzemeyi elde etmek için icap eden yerlere taharri, hafir ve keşif heyetleri göndermek;

Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti mesaisinin semerelerini her türlü yollarla neşre çalışmak.

Böylece Türk Tarihini Tetkik Cemiyeti adeta Türkiye Cumhuriyeti'nin resmî tarih görüşünü oluşturmak gayesindedir.

3 Ekim 1935'te Türk Tarih Kurumuna dönüşecek olan cemiyet liseler için dört ciltlik tarih kitaplarını hazırlamıştır. Atatürk'ün ısrarlı takipleriyle kısa sürede tamamlanmıştır. Zaten Atatürk'ün cemiyetle ilişkisi oldukça yakındır ve Cemiyet Nizamnamesinin teşkilat kısmını düzenleyen 9. maddesine göre "Cemiyet, mesaisinin neticelerini her üç ayda bir defa tesbit ederek Yüksek Hamisine arzeder." Lise tarih kitaplarını takiben ilk ve ortaokul tarih kitapları hazırlanmıştır.

Cemiyet 11 Temmuz 1932'de topladığı Birinci Türk Tarih Kongresi'nde bu kitaplarda ortaya koyulan Türk tarih tezini ve yeni tarih eğitimi yolunu eğitimcilere ve kamuoyuna anlatmıştır.

Cemiyet tarafından, 1935 yılından itibaren, önce Alacahöyük'te, bilâhare diğer bölgelerde arkeolojik kazı ve araştırmalar yapılmaya başlanmıştır.

1935'ten sonra ise Atatürk’ün emriyle Türk Tarih Kurumunun hazırladığı programla Millî Eğitim Bakanlığı, CHP ve Hükümetin onayıyla bütün devlet kurumlarının Türk Tarih Kurumuna yardım etmesi millî ve kutsal bir görev olarak kabul ve ilân edilmiştir.

Türk Tarih Kurumu bu istikametteki faaliyetlerine daha sonra da devam etmiş, Atatürk hayattayken İkinci Türk Tarih Kongresi'ni yabancı bilim adamlarının katılımıyla toplamış, Kurumun, adını Atatürk'ün koyduğu, Belleten dergisi 1937'den itibaren yayımlanmaya başlamıştır.
www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster

Yorumlar